Kinh nghiệm sử dụng kính hiển vi soi nổi

1. Hãy vệ sinh kính tốt trước khi soi.
– Bạn không thể lấy vi trường nếu kính của bạn tồi, đèn tối, vật kính mốc hay thị kính mờ… Trước khi ngồi vào kính để soi bạn hãy dành một chút thời gian để vệ sinh kính. Bạn nên dùng một tấm gạc khô và sạch lau đầu vật kính, lau thị kính. Nếu có mốc hãy dùng xylen để lau. Kiểm tra đèn hoặc lau sạch gương (nếu bạn vẫn còn dùng kính lấy ánh sáng bằng gương, chắc giờ chẳng ai dùng loại kính này nữa đâu).
2. Chuẩn bị tiêu bản tốt.
– Dù kính của bạn có tốt đến đâu thì bạn cũng không thể soi được nếu tiêu bản của bạn tồi. Với tiêu bản soi tươi có sử dụng dung dịch hãy nhớ đậy lam men lại. Với tiêu bản soi ở vật kính 100 hãy chắc chắn tiêu bản của bạn phải khô và mỏng. Hãy chú ý chọn đúng mặt với tiêu bản soi vật kính 100. Rất nhiều bạn soi nhầm mặt tiêu bản, mặt soi phải là mặt có bệnh phẩm trên đó. Nhiều khi với lam nhuộm, bạn soi vật kính 10 thấy vi trường mà quay sang 100 không thể lấy được vi trường thì khả năng lớn là bạn đã soi ngược mặt.
3. Dầu soi tốt.
– Dầu soi rất quan trọng khi soi với vật kính 100. Nó làm tăng độ chiết quang cảu môi trường. Nếu không có dầu soi bạn không thể soi được. Nhưng nếu dầu soi chất lượng kém thì bạn cũng chẳng soi được hoặc cũng rất mờ. Dầu soi phải trong suốt, keo sánh và còn hạn sử dụng. Một số nơi mình thấy dùng loại dầu soi có màu vàng, loại này chất lượng rất kém dễ làm hỏng đầu vạt kính. Theo kinh nghiệm của mình nên dùng loại dầu soi của Merk. Nhưng nhớ pahir còn hạn sử dụng nhé. Khi dầu soi hết hạn sử dụng, nó rất lỏng, soi được một lát nó sẽ mờ dần thậm chí còn bong cả tiêu bản lên.
4. Ánh sáng phù hợp.
– Ánh sáng là điều quan trọng nhất khi soi kính. Muốn lấy được vi trường bạn phải chọn ánh sáng phù hợp. Mỗi đầu vật kính đòi hỏi một mức độ ánh sáng khác nhau. Không phải lúc nào ánh sáng mạnh nhất cũng tốt. Trước khi soi bạn phải xác định mình sẽ soi ở vật kính bao nhiêu để lựa chọn mức độ ánh sáng cho phù hợp. Với vật kính 10x ánh sáng phải chỉnh ở mức thấp nhất bằng cách hạ tụ quang tối đa, đóng chắn sáng về mức 10x, đèn để ở mức thấp 1-2. Với vật kính 40x ánh sáng chỉnh ở mức trung bình bằng cách nâng tụ quang lên, mở chắn sáng về mức 40x, đèn để ở mức 4-5, khi lấy vi trường xong có thể tăng, giảm độ sáng đèn cho phù hợp. Với vật kính 100x ánh sáng luôn phải ở mức tối đa, nâng tụ quang tối đa, mở chắn sáng tối đa và đèn để ở mức sáng tối đa.
5. Thao tác soi với vật kính 10x
– Vật kính 10x kết hợp với độ phóng đại của thị kính 10 lần bạn sẽ phóng đại được vật cần soi lên 100 lần. Vật kính này dùng để soi tươi các loại ký sinh trùng trong phân, đánh giá sơ bộ tiêu bản máu, tủy…
Cách lấy vi trường như sau:
Đặt tiêu bản lên mâm kính, xoay vè vật kính 10, điều chỉnh ánh sáng phù hợp. Mắt nhìn vào mâm kính xoay ốc đại cấp để nâng mâm kính lên tối đa. Mắt nhìn vào thị kính, từ từ dùng ốc đại cấp hạ mâm kính xuống đến khi thấy vi trường, xoay ốc vi cấp để lấy nét cho vi trường. Rât đơn giản phải không, chắc không quá 10s bạn sẽ lấy được. Một số bạn sinh viên của mình khi học về kính hiển vi các bạn ấy cũng chỉ mất 8-9s từ khi đưa tiêu bản lên đến khi lấy xong vi trường.
6. Thao tác với vật kính 40x.
– Theo mình đây là vật kính khó lấy vi trường nhất. Điều quan trọng như mình đã nói là ánh sáng phải phù hợp. Có 2 cách để lấy vi trường là lấy trực tiếp bằng vật kính 40 và lấy qua vật kính 10. Theo kinh nghiệm của mình nên dùng cách số 2 là lấy qua vật kính 10x sẽ dễ hơn rất nhiều lấy trực tiếp. Cách làm như sau: Bạn lấy vi trường ở vật kính 10 như trên mình đã trình bày. Sau khi lấy được vi trường rồi bạn tăng ánh sáng lên, xoay về vật kính 40, dùng ốc vi cấp điều chỉnh cho rõ nét. Hãy nhớ nguyên tắc của các đầu vật kính trên cùng 1 kính là thấy được vi trường ở vật kính 10x thì cũng sẽ thấy luôn vi trường khi xoay sang 40x. Tuy nhiên có thể có một sự sai khác nhỏ nên sau khi xoay sang 40 bạn chỉ cần xoay nhẹ ốc vi cấp là thấy vi trường. Tuyệt đối lúc này không được dùng ốc đại cấp vì có thể làm vỡ tiêu bản nếu bạn vặn quá tay.
7. Thao tác với vật kính 100x.
– Vật kính 100x thật ra cũng rất dễ soi. Có 2 cách để các bạn lấy vi trường đó là lấy gián tiếp qua vật kính 10 và lấy trực tiếp bằng vật kính 100x. Ở đây mình lại khuyến cáo các bạn nên dùng cách lấy trực tiếp vì sẽ nhanh hơn. Bạn nhỏ một giọt dầu soi lên lam kính phần cần soi, đặt tiêu bản lên mâm kính. Điều chỉnh ánh sáng về mức tối đa, xoay về vật kính 100x. Mắt nhìn vào tiêu bản, dùng ốc đại cấp nâng mâm kính lên tới khi chạm vào đầu vệ kính, nâng thêm 1 chút để đầu vật kính hơi thụt vào trong 1 chút (đừng vặn quá tay mà vỡ tiêu bản). Mắt nhìn vào thị kính, dùng ốc đại cấp hạ mâm kính xuống từ từ tới khi thấy hình ảnh vi trường. Dùng ốc vi cấp điều chỉnh rõ nét. Nếu làm tốt như vậy chắc bạn cũng không mất quá 15s.
8. Khi quan sát vi trường.
Để quan sát vi trường đánh giá tiêu bản, tùy vào loại tiêu bản mà bạn quan sát cả tiêu bản hay chỉ một phần. Nhưng nguyên tắc bạn phải di chuyển tiêu bản theo hình zíc zắc từ trái sang phải, từ trên xuống dưới cho đến khi đủ lượng vi trường cần soi.
9. Hãy soi kính bằng cả 2 mắt.
Đây là lỗi lớn nhất mà các bạn kỹ thuật viên hay mắc phải. Các bạn thường xuyên chỉ soi kính bằng 1 mắt. Rất nhiều bạn hỏi mình làm sao để soi được bằng cả 2 mắt, mà soi 2 mắt thì có lợi thế gì? Kính hiển vi thường là loại 2 mắt, người ta làm ra 2 mắt kính thì bạn phải soi bằng cả 2 mắt. Có khi nào bạn soi kính mà bị mỏi mắt chưa? Nếu có thì chắc chắn là bạn đã soi bằng 1 mắt rồi đó. Nếu bạn soi được bằng 2 mắt thì nhìn vào vi trường thấy rất thích mắt, vi trường rất rõ, soi lâu mà không mỏi mắt. Vậy làm sao để soi được bằng cả 2 mắt. Cái này cần có thời gian luyện tập cho mắt bạn điều tiết phù hợp. Đầu tiên bạn để 2 mắt kính xa nhau, sau đó từ từ đưa chính sát gần lại. Lúc đầu bạn nhìn thấy 2 vòng tròn cách xa nhau, dần dần 2 vòng tròn đè lên nhau. Đến khi bạn chỉ thấy còn 1 vòng tròn  là được, nhưng chưa chắc đã được đâu, bạn hãy thử nhắm lần lượt từng mắt một lại xem còn thấy vòng tròn đó nữa không? Nếu lần lượt cả 2 mắt vẫn chỉ nhìn thấy 1 vòng tròn đó lúc đó mới được. Bạn đã bao giờ cúi xuống nhìn vào một cái giếng nước chưa? Nếu soi được bằng cả 2 mắt bạn sẽ cảm giác như đang nhìn vào 1 cái giếng đó, nó có chiều sâu, nói chung nhìn rất thích mắt. Thời gian đầu có thể bạn chưa làm được ngay, cần có thời gian để mắt bạn điều tiết được trùng khớp giữa 2 thị kính.
Trên đây là 9 kinh nghiệm khi soi kính hiển vi quang học . Hy vọng bài viết sẽ có ích với các bạn đang và sẽ làm việc với kính hiển vi. Nếu có khó khăn vướng mắc hay phản biện gì vui lòng phản hồi tại đây. Cảm ơn các bạn đã quan tâm bài viết.